TED H.P. DE WOLF SCHREEF…

Velen hadden het zwaar

Enkelen troffen het beter

Hij dineerde in restaurants

Een waargebeurd verhaal

In mei 1943 vertrekt Jacobus Leonardus (Koos) de Wolf naar Duitsland. Hij is opgeroepen voor de Arbeitseinsatz en heeft daaraan gehoor gegeven om zijn familie niet in gevaar te brengen. Hij wordt tewerkgesteld bij Daimler-Benz in Sindelfingen, een stadje op zo’n 20 km van Stuttgart. Koos deelt zijn barak onder andere met de flamboyante Rotterdammer Dick Binnendijk, de latere impresario van Toon Hermans. Het werk is zwaar en binnen drie weken weet hij eronderuit te komen. Hierna wordt hij tewerkgesteld in een klokkenfabriek. Hij vindt onderdak in het nabijgelegen Böblingen waar hij een relatief aangenaam leven leidt. Regelmatig keert hij terug naar het lager bij Daimler. Daar verkoopt hij voedselbonnen aan zijn vroegere lotgenoten. Alles lijkt hem voor de wind te gaan, totdat ook Koos wordt geconfronteerd met de verschrikkingen die met de oorlog gepaard gaan.

Jacobus Leonardus (Koos) de Wolf volgde zijn vader op in het horlogevak en heeft decennialang een optiek-juwelierszaak gevoerd in Delft en in Nootdorp. Hij heeft levenslange vriendschappen overgehouden met enkele mannen die hij tijdens zijn dwangarbeid heeft leren kennen. In 2019 is Koos overleden. Hij werd 97 jaar.

Dwangarbeid in Duitsland verschijnt op 3 november 2021